‘𝐃𝐞 𝐡𝐚𝐫𝐝𝐞 𝐠𝐫𝐚𝐩 𝐰𝐨𝐫𝐝𝐭 𝐬𝐭𝐞𝐞𝐝𝐬 𝐦𝐢𝐧𝐝𝐞𝐫 𝐠𝐞𝐰𝐚𝐚𝐫𝐝𝐞𝐞𝐫𝐝. 𝐇𝐞𝐭 𝐬𝐥𝐚𝐚𝐭 𝐝𝐨𝐨𝐫, 𝐞𝐧 𝐧𝐢𝐞𝐭 𝐝𝐞 𝐠𝐨𝐞𝐝𝐞 𝐤𝐚𝐧𝐭 𝐨𝐩’
Deze kop stond in de Volkskrant boven een interview met Mirjam de Graaff (zus en oud collega van Bart de Graaff, de oprichter en naamgever van BNN). Maar als de harde grap niet meer wordt gewaardeerd, waarom wordt er dan om de harde grappen in mijn training het hardst gelachen? En hoe verklaar je het succes van Daniel Arends en Rundfunk? Zij hebben niet bepaald subtiele humor.
De quote past wat mij betreft in het bredere sentiment van, “We mogen tegenwoordig nergens meer grappen over maken”. Deze opmerking hoor ik vaak en dat verbaast me. Ik kom veel op comedypodia - zo’n 50 keer per jaar - en aan harde grappen is er geen gebrek. Of het gewaardeerd wordt, wisselt per grap. De regels van het podium zijn simpel. Als de mensen lachen, is het een goede grap. Lachen de mensen niet, is het geen goede grap. Het is een binair systeem*. Iets waar een eenvoudige techneut als ik van hou.
Pas bij de volgende stap wordt het complex. Wanneer een grap niet werkt, moet je namelijk achterhalen waarom niet. Hardheid kan een factor zijn, maar er zijn zo nog 1000 factoren. Je evalueert de grap en kijkt wat je kan verbeteren. Dit vergt introspectie, want als comedian mag je nooit het publiek de schuld geven. Het ligt altijd aan jezelf.
Mijn vermoeden is dat mensen die roepen dat ze grappen niet meer kunnen maken, deze introspectie overslaan. Zij leggen de schuld bij het publiek. Het is een vermoeden, want mensen die zoiets zeggen, geven vrijwel nooit een onderbouwing. Ook Mirjam de Graaff niet. Het enige wat Mirjam zegt is, “Bart als Adolf Hitler die Eva Braun belaagt zou niet meer worden geaccepteerd.”** Alleen is dat fragment helaas niet terug te vinden. Dat maakt het lastig om haar uitspraak te toetsen. Wat ik wel kan doen, is naar de grappen kijken en mijn eigen oordeel vellen.
Ik heb 1,5 uur aan fragmenten van Bart de Graaff gekeken op YouTube. Wat ik vooral zie is lomp, plat en brutaal. Vrouwen op de Margrietbeurs uitmaken voor wijf, BN’ers treiteren en elkaar berijden in Teletubbiepak. Bart heeft met zijn onschuldige voorkomen een grote gunfactor en komt overal mee weg, maar grappig wordt het in mijn ogen niet. Het voelt vooral gedateerd. Ik lijk te kijken naar PowNed avant la lettre. Dat het vroeger wel grappig was, wil ik best geloven, want toen was het vernieuwend. Die verrassing en spanning er inmiddels af. Dan blijft er weinig over om te lachen.
De harde grappen van Bart worden inderdaad minder gewaardeerd. Maar dat is niet erg. Ik zie het als teken van groei.
*Het komt bijna niet voor dat 100% van het publiek lacht. Dat is ook niet het doel. De meerderheid is voldoende. Wat dat betreft is het een simpel democratisch systeem. Iets waar een eenvoudige politicoloog van houdt.
**Dat comedy en Hitler goed samengaan bewijst de film Jojo Rabbit.
